Onpartijdige, geïntegreerde en regelmatig bijgewerkte gegevens over biodiversiteit en functies van ecosystemen zijn noodzakelijk om het EU-beleid te onderbouwen. Toch blijven de inspanningen om dieren en planten in ruimte en tijd te monitoren versnipperd. Dit gebrek aan gegevens leidt tot lacunes in de monitoring van de biodiversiteit en dat kan een negatieve invloed hebben op de beleidsvorming.

Biodiversiteit met hoge resolutie in kaart brengen

Het onlangs door de EU gefinancierde MAMBO-project erkent deze noodzaak en wil nieuwe instrumenten ontwikkelen, testen en implementeren voor het monitoren van soorten en habitats waarvoor nog steeds belangrijke kennis mist. "Het MAMBO-project gaat algoritmen uit de kunstmatige intelligentie gebruiken om soorten te vinden via beeld en geluid, en om informatie af te leiden uit remote sensing van satellieten, vliegtuigen en drones. Daarmee kunnen we in kaart brengen waar en wanneer soorten voorkomen en wat hun leefomstandigheden zijn," zegt universitair hoofddocent Daniel Kissling van het Institute for Biodiversity and Ecosystems Dynamics (IBED) van de UvA.

In het MAMBO-project - voluit Modern Approaches to the Monitoring of BiOdiversity - zal IBED zich vooral richten op het gebruik van laserscandata uit vliegtuigen om de structuur van vegetatie en habitats in kaart te brengen met zeer hoge ruimtelijke resolutie. "Honderden miljarden punten van landelijke laserscan-onderzoeken vanuit de lucht zijn om te zetten in vegetatiekenmerken, met behulp van geavanceerde high-performance computing workflows. Daarmee kunnen wij op afstand de driedimensionale structuur van de vegetatie kwantificeren, zoals de hoogte van bomen, struiken en gras, of de verticale verdeling van de biomassa in verschillende lagen van de vegetatie", legt Kissling uit.

Betere en kosten-effectievere monitoring

In samenwerking met een groot aantal belanghebbenden, zoals beheerders van beschermde gebieden, brengt het project eerst de behoeften in kaart. Het consortium zet vervolgens digitale sensoren in op geselecteerde demonstratielocaties in heel Europa en zal de omvang en de toestand van habitats in kaart te brengen. Dit zal een verbeterd en kosten-effectiever monitoringsysteem opleveren voor gevoelige soorten en habitats. Een kosten-batenanalyse en het testen van de instrumenten zullen aantonen of de MAMBO-aanpak is op te schalen en algemeen beschikbaar te maken in de EU en daarbuiten.

Multidisciplinaire aanpak

De aanpak van MAMBO is multidisciplinair, waarbij naast technische expertise op het gebied van informatica en remote sensing, gebruik wordt gemaakt van sociaalwetenschappelijke kennis over interacties tussen wetenschap en beleid, milieu-economie en citizen science. Dit wordt gecombineerd met kennis over soorten, ecologie en conservatie.

Bij het project, dat medio september van start is gegaan, zijn 10 partnerinstellingen uit zeven EU-landen en het VK betrokken. "Het is cruciaal om samen te werken met belanghebbenden in het veld", zegt Kissling. "Zij zijn degenen die inzicht hebben in hoe gebieden en soorten veranderen, maar vaak niet over de technologische kennis en computervaardigheden beschikken om via nieuwe technologieën veranderingen te vinden en meten."

De andere Nederlandse partnerorganisatie in het consortium is Naturalis Biodiversity Center. "De MAMBO dans je niet alleen," zegt werkpakketleider prof. dr. Koos Biesmeijer. "Onze instrumenten zullen aansluiten op het diverse landschap van EU- en nationale projecten en infrastructuren, zodat iedereen die geïnteresseerd is in biodiversiteitsmonitoring er zijn voordeel mee kan doen."

ARISE-infrastructuur voor soortendetectie door Nederlandse gebruikers

Op nationale schaal bouwen Naturalis en IBED momenteel samen met het Westerdijk Fungal Biodiversity Institute en de Universiteit Twente aan de ARISE-infrastructuur om betere instrumenten te ontwikkelen voor het identificeren van soorten en het monitoren van de biodiversiteit. Deze geïntegreerde infrastructuur en faciliteit zal Nederlandse onderzoekers, natuurbeschermingsorganisaties, beleidsmakers en vele anderen toegang bieden tot de meest geavanceerde mogelijkheid voor het opsporen van soorten en het monitoren van biodiversiteit. MAMBO en ARISE vullen elkaar aan en verleggen samen de grenzen van biodiversiteitsmonitoring, met de meest geavanceerde instrumenten die momenteel beschikbaar zijn.

MAMBO-project: http://www.mambo-project.eu/